Ze kwam al een tijdje bij me. Eerst met haar vriend, later alleen. Het was een knipperlicht relatie die – as we speak – nog steeds kan gaan knipperen op een dag. Ze is jong (25), komt uit een ingewikkelde jeugd met veel geweld. Ze is niet gewend dat iemand haar “draagt”. Er werd altijd al verwacht van haar dat ze het alleen kon rooien – wat ze ook kon en kan – maar het is meer overleven dan leven vaak.
Het is verdrietig om geen schouders te hebben om op uit te huilen. Ouderlijke liefde was voorwaardelijk. Ook haar vriend had een ingewikkeld verleden als volwassene (hij is veel ouder) en een ingewikkelde jeugd. Opvangen was zeg maar niet zijn ding (met de knipoog naar Paulien C). Feestjes vieren konden ze goed, ruzie maken ook maar bij veel emoties zei hij tegen haar dat ze niet goed bij haar hoofd was. Dat ze gek was. Mijn cliënte is een slimme meid die zichzelf best goed kent en prima kan reflecteren. Toch ging ze door deze uitspraken twijfelen aan zichzelf of ze inderdaad niet gewoon gek was en of ze misschien ook de liefde niet waard was. Haar eigenwaarde en zelfliefde waren fragiel. Ze was snel uit evenwicht. En daarom – goed of niet goed – werd ik langzaam haar veilige stabiele anker en mijn schouder werd haar schouder om op uit te huilen als ze uit balans ging. Dat moest maar even, vond ik. Het voelde onmenselijk om dat niet te zijn. Ik onderhield trouw contact met haar.
Bij een paar cliënten kies ik voor systeemtherapie+. Dat is systeemtherapie aangevuld met adviezen op fysiek, spiritueel of emotioneel niveau. Ik bel bijvoorbeeld met hun huisarts en werk daar mee samen, ik wandel er mee soms, ik stuur ze een meditatie app of we mediteren even samen bij aanvang, ik leen boeken aan ze uit, ik doe met hun oefeningen om het centrale zenuwstelsel tot rust te brengen etc. Wat werkt, dat werkt. Iedereen een eigen aanpak. Deze cliënte kreeg ook de systeemtherapie+ behandeling. Dat ze dat zelf uitbreidde met drugs was haar idee.
Zo vertelde ze me dat ze – teneinde een doorbraak te bereiken in groei omdat ze ongelukkig was, stilstond en bleef twijfelen aan haar eigen geestelijke gezondheid – BUFO wilde gebruiken. De sjamaan – een vrouw met een therapieachtergrond – woonde in Zeeland en deed de sessies bij haar thuis. BUFO is iets wat ik persoonlijk niet ken. Het is het gif van een paddensoort, waarmee je een heftige spirituele ervaring kan creëren. De kracht van Ayahuasca gegoten in twintig minuten waarin je je leven aan je voorbij ziet trekken. Voor de ongeoefenden in ayahuasca: ayahuasca duurt uren. Makkelijk acht uur. BUFO lijkt een beetje op een bijna dood ervaring, althans zo wordt het beschreven. Toen ik erover las moest ik denken aan zo’n bevalling waarbij een vrouw van nul naar tien centimeter ontsluiting gaat en de baby eruit vliegt in een half uur tijd in plaats van vijftien uur. Dat is ook geen pretje. Dit leek me ook geen pretje. Ik ben niet anti drugs. Ayahuasca is vaak een heel bijzondere ervaring. De aankondiging maakte me bezorgd omdat zij het was: dit was een jonge en kwetsbare meid met PTSS achtige verschijnselen.
Haar besluit stond vast, waardoor ik het besluit heb genomen – tot haar grote dankbaarheid – om met haar mee te gaan. De lange terugweg naar huis zou ze nu niet alleen hoeven afleggen en ik kon haar daar ook opvangen mocht ze last krijgen van nare flashbacks. Ik heb de middag vrij geboekt en samen zijn we op pad gegaan. Zo belandde ik in een serre van een huis in Zeeland, op een kussentje. Tegenover mij de sjamaan met een fluitje, een mondharmonica en een zangstem. Op de grond lag mijn cliënte die een teiltje vol spuugde. Ze huilde en ze kreunde. Een kleine twintig minuten later zat het erop. “Ik heb al mijn zegeningen gezien, zei ze. Er zijn heel veel goeie mensen in mijn leven. Ik heb vrienden die mij dragen. Ik heb het ver geschopt. En ik heb mijn antwoorden: ik weet nu ook heel zeker dat ik heel veel van mezelf houd en dat niemand me meer kan wijsmaken dat ik gek ben of iets anders slechts. Ik ben prima!” Ze huilde nu van blijdschap en om en om hielden de sjamaan en ik haar vast, op verzoek van mijn cliënte. Daarna ging ze naar buiten om een sigaretje te roken, at een boterham en wat fruit, dronk wat thee en we togen weer af. Het is goed ingedaald. Inmiddels zijn we alweer even verder en ze denkt nog steeds zo over zichzelf. Het heeft iets geheeld, die sessie, het heeft haar eigenwaarde en zelfliefde geschonken. De pad heeft haar angsten weggenomen. En ik was met mijn eigen ogen getuige van een wonder: een verandering in perceptie van angst naar liefde.
Dit is niet iets wat je in reguliere postdoctorale opleidingen krijgt. Praten is nog steeds de hoofdmoot in systeemtherapie, naast sculpting en poppetjes neerzetten (beiden prachtige technieken en die doe ik graag trouwens). Maar de huidige tijdgeest vraagt om meer. Niet omdat het snel snel moet, eerder omdat er sprake is van een paradigmashift. Enerzijds vanuit de cliënten die veel meer bewust (conscious) willen leven. Meer mensen willen een bewuste relatie. Een connectie van ziel tot ziel. Authenticiteit. En niet iedereen heeft de taal om woorden te geven aan deze gevoelens.
En er is ook een paradigmashift op handen waarin de therapeuten zelf geloven dat therapeutische transformaties geen jaren hoeven te duren. Dat er wegen zijn – weliswaar voor de durfals – die je eerder de kern van het probleem laten zien. Je bewust maken hoe je met je denken, voelen en handelen je eigen (vaak ongewenste) waarheid creëert. Je kunt je voorstellen dat het uitmaakt of de Angst of de Liefde “the master of your fate and the captain of your soul” is. Dat leren is zilver, dat voelen en ervaren is goud.
Er zijn nog niet al te veel wetenschappelijk opgeleide therapeuten die zich wagen aan het meegaan met deze paradigmashift, maar ik ben om.
